NOWE ZASADY ROZLICZENIA KREDYTÓW WALUTOWYCH – Wyrok TSUE z dnia 19.06.2025 r., sygn. akt C – 396/24

Pozornie wolny dzień (Boże Ciało) okazał się pomyślną datą dla wielu kredytobiorców posiadających kredyty indeksowane/denominowane powiązane z walutami obcymi (CHF/EUR/USD).

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotne orzeczenie w sprawie oznaczonej sygnaturą akt C – 396/24. Sprawa dotyczyła konieczności rozstrzygnięcia kilku kwestii.

Po pierwsze skład orzekający uznał, że bank NIE MA PRAWA ŻĄDAĆ OD KREDYTOBIORCY CAŁEJ NOMINALNEJ KWOTY KREDYTU, w sytuacji, gdy konsument spłacił już część rat. Taka sytuacja oznacza, iż dotychczasowa strategia instytucji finansowych odnosząca się do składania pozwów (tzw. SLAPP) staje się bezzasadna. TSUE przychylając się do szerokiej argumentacji pełnomocników reprezentujących kredytobiorców przyznał, iż nie ma możliwości dochodzenia roszczeń opiewających na pełną wysokość nominalnego kapitału. Taka sytuacja obciążałaby nadmiernie konsumentów, a Ci byli i są podmiotami szczególnie chronionymi w relacji z bankami.

Wobec powyższego powszechne już powództwa ze strony instytucji finansowych, tzw. kontrpozwy stają się bezprzedmiotowe i pozbawione podstawy prawnej. Jest to kluczowa informacja w kontekście wielu równolegle toczących się spraw.

Częstą praktyką jest sytuacja, gdzie po wniesieniu przez kredytobiorcę powództwa do sądu obejmującego roszczenie o unieważnienie umowy oraz zasądzenie świadczeń nienależnie pobranych, w niedługim czasie bank reaguje złożeniem pozwu o zwrot kapitału i korzyści uzyskanej przez klienta. Od dłuższego okresu czasu w składanych pismach procesowych sygnalizowaliśmy, że takie podejście stanowi element wywierania presji na konsumenta, który być może zgodzi się na podpisanie ugody na warunkach proponowanych przez bank. Takie podejście jest niezgodne z unijną dyrektywą 93/13/EWG (art. 7 ust. 1). Stanowi ono również nadużycie prawa procesowego.

Powyższe orzeczenie niejako podważa stosowaną przez sądy krajowe tzw. teorię dwóch kondykcji. TSUE stwierdził wprost, iż takie rozwiązanie nie jest zgodne z unijną ochroną prawną przed nieuczciwymi klauzulami umownymi. Dodatkowo stosowanie takiego rozwiązania i pozwy ze strony sektora bankowego stanowią nadmierne obciążenie konsumentów.

Po drugie przedmiotowy wyrok określił, iż nadawanie wyrokom banków rygoru natychmiastowej wykonalności jest działaniem nieuprawnionym. Może ono bowiem narazić konsumenta na istotne konsekwencje finansowe i utrudnić dochodzenie przysługujących mu praw.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należy, iż kredytobiorcy zyskali kolejne istotne narzędzie do skutecznej walki z bankami. W chwili obecnej zdecydowana większość pozwów ze strony instytucji bankowych traci podstawę prawną, a ich dalszy los maluje się w czarnym barwach. Aktualna sytuacja może zrewidować podejście poszczególnych banków do tematyki zawierania, a przede wszystkim proponowania konsumentom ugód.

Konsekwentnie wskazujemy, że powinny one opierać się o sprawiedliwe wyliczenia, które dają bankom prawo do zachowania udostępnionej kwoty kapitału, bez jakichkolwiek dodatkowych roszczeń i gratyfikacji finansowych.

Przedmiotowe orzeczenie rozwiązuje problematykę dwutorowości spraw kredytów walutowych. W chwili obecnej to bank musi skalkulować ile konsument spłacił tytułem zaciągniętego zobowiązania, a następnie jeżeli istnieje niedopłata – wystąpić jedynie o tą część. Jeżeli natomiast kredytobiorca nadpłacił już nominalną kwotę udostępnionego kapitału (co stanowi częstą sytuację) wówczas bank nie ma prawa do wytaczania jakiegokolwiek powództwa.