19/12/2023
Jakich roszczeń możemy domagać się w procesie sądowym?
Roszczenia podnoszone w postępowaniach sądowych dotyczących umów kredytów powiązanych z walutą obcą (CHF/EURO/USD) mogą mieć różny charakter. Podstawowym wnioskiem formułowanym przez kredytobiorców we wnoszonych pozwach jest ustalenie, iż konkretna umowa jest w całości nieważna (o ile dotyczy to umów, które nadal obowiązują). Obok takiego roszczenia zasadnym jest również wystąpienie o zapłatę określonej kwoty.
Dodatkowo w ślad za aktualnym orzecznictwem TSUE (wyrok z dnia 15.06.2023 r., sygn. akt C – 520/21) kredytobiorca może dochodzić świadczeń takich jak – wynagrodzenie, odszkodowanie, zwrot kosztów lub waloryzacji świadczenia.
Kolejną kwestią, która podnoszona jest przez strony wytaczające powództwa przeciwko bankom są roszczenia o zasądzenie odsetek ustawowych za zwłokę. Te świadczenia powinny liczone być od daty zakwestionowania przez kredytobiorcę zapisów umownych/daty złożenia reklamacji wraz z wezwaniem do zapłaty.
Tak jak wspomniano powyżej, w postępowaniu sądowym kluczowym jest wykazanie przez kredytobiorcę, iż sporna umowa jest w całości nieważna (dotyczy to umów, które obowiązują). Tego rodzaju roszczenie powinno być poparte odpowiednimi odwołaniami do obowiązujących przepisów, a także szerokiego orzecznictwa. Oprócz powyższego, w samym pozwie należy wnieść o zapłatę określonych kwot, które stanowić będą świadczenia nienależnie przez bank pobrane. Te dwa roszczenia są fundamentem prowadzenia tego rodzaju postępowań.
Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16.02.2021 r., sygn. akt III CZP 11/20, obowiązującą zasadą rozliczenia się kredytobiorców z bankami jest tzw. teoria dwóch kondykcji. Na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. świadczenie będzie podlegało zwrotowi jako uzyskane bezpodstawnie. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, spełnienie świadczenia będzie wypełniało przesłankę zubożenia, natomiast uzyskanie świadczenia przez stronę przeciwną będzie wypełniało przesłankę wzbogacenia.
Według powyższego założenia sąd winien rozpatrzeć każde z roszczeń osobno. Konsument, może domagać się zwrotu świadczeń, które uiścił na rzecz banku (bez znaczenia pozostaje fakt czy zobowiązanie zostało spłacone). Z kolei bank ma prawo zażądać zwrotu na swoją rzecz udostępnionego kapitału (bez dodatkowych kosztów, odsetek i prowizji). Takie rozwiązanie prowadzi do konstatacji, iż oba podmioty w pewnym zakresie powinny się wzajemnie rozliczyć.
Powyższe stanowisko zostało wzmocnione Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7.05.2021 r., sygn. akt III CZP 6/21 – Sąd wskazał, iż przyjęta wcześniej teoria dwóch kondykcji jest prawidłowa i wiążąca. Nie bez znaczenia pozostał fakt, iż wzajemne rozliczenie stron nie może być automatyczne. Banki w celu odzyskania ewentualnych należności powinny podjąć samodzielną inicjatywę procesową.
