12/02/2024

Zarzut potrącenia i zatrzymania – czym są i jak wpływają na przebieg sprawy frankowej?

W trwających postępowaniach sądowych związanych z kredytami indeksowanymi/denominowanymi do waluty CHF/EURO/USD co raz częściej spotkać możemy się z tzw. zarzutem zatrzymania lub potrącenia. Czym są wskazane pojęcia i jak wpływają na przebieg sprawy?

Wyjaśnić należy, iż w świetle art. 496 k.c. jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia, albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.

Analizując obecną linię orzeczniczą sądów powszechnych zauważyć można, iż niejednokrotnie składy orzekające uwzględniają stawiany w sprawie zarzut zatrzymania. Takie działanie implikuje stan faktyczny, w którym to bank jest uprawniony do nie wykonywania treści prawomocnego wyroku, aż do momentu, gdy kredytobiorca zaofiaruje zwrot wypłaconego mu kapitału. Skutecznie zgłoszony, a następnie uwzględniony przez sąd zarzut zatrzymania powoduje, że bank nie ma obowiązku zwrotu kredytobiorcy jakichkolwiek należności – aż do chwili, gdy ten nie zaofiaruje zwrotu kwoty otrzymanego kapitału.

Zaznaczyć należy, iż zdecydowana większość sądów powszechnych stoi na stanowisku, iż przedstawiony wyżej zarzut zatrzymania nie ma zastosowania w postępowaniach dotyczących kredytów walutowych. Argumentacja jest w tym wypadku jednoznaczna – umowa kredytu nie jest umową wzajemną. Uwzględnienie zarzutu zatrzymania doprowadza do obejścia ochrony konsumenta wynikającej z Dyrektywy Unijnej 93/13/EWG, a także art. 496 k.c.

Finalnie, działanie banku ma na celu doprowadzenie do odzyskania wypłaconego kredytobiorcy kapitału.

Zarzut potrącenia opisany jest w art. 498 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z regulacją gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

W przypadku postępowań związanych kredytami powiązanymi z walutami obcymi zarzut potrącenia ma na celu doprowadzenie do rozliczenia wzajemnych roszczeń stron. W ten sposób możemy skompensować należność wynikającą z treści orzeczenia z przysługującym bankowi kapitałem. Kluczowe w tym zakresie jest wezwanie przez nas banku do spełnienia naszego roszczenia (zakreślając odpowiedni termin). Takie działanie powoduje, iż powstaje tzw. stan wymagalności. Upraszczając, podniesienie zarzutu potrącenia ma dwie główne zalety – zdecydowanie ułatwia nam rozliczenie wzajemnych świadczeń po uzyskaniu pozytywnego orzeczenia sądu, a także umarza roszczenie do wierzytelności niższej. Jest to również skuteczne działanie wobec przytoczonego wyżej zarzutu zatrzymania stawianego przez bank.

Jednocześnie zaznaczyć należy, iż w każdorazowo w przypadku uzyskania orzeczenia, w którym instytucja finansowa zobowiązana jest do zwrotu określonej ilości środków pieniężnych istnieje możliwość skutecznej egzekucji swojej wierzytelności. Zakładając, iż bank odmówi nam rozliczenia należności korespondującej z treścią wyroku, możemy wówczas skorzystać z pomocy komornika sądowego i egzekucji. W takim wypadku należy uzyskać odpis prawomocnego orzeczenia wraz z klauzulą wykonalności i przekazać sprawę do odpowiedniego organu.

Podsumowując stwierdzić należy, że osoby, które uzyskały pozytywne rozstrzygnięcie sądu w zakresie zwrotu świadczeń nienależnie przez bank pobranych mogą powziąć szereg działań, które umożliwią sprawiedliwe i sprawne końcowe rozliczenie się z bankiem.

WRÓĆ